capitulum XIII

1. Hoc proelio facto reliquas copias Helvetiorum ut ut finaleut obiectivumut consecutivumut concessivum consequi posset, pontem in Arari faciendum participium futuri activiparticipium futuri passivigerundiuminfinitivus futuri passivicurat atque ita exercitum traducit.

2. Helvetii repentino eius adventu commoti cum id quod ipsi diebus viginti ablativus modiablativus instrumentiablativus absolutusablativus temporis (↔︎ facillime) (conficio, pqpf. ind. act.), ut flumen (transeo, impf. coni. act.), illum uno die fecisse (intellego, impf. coni. act.), legatos ad eum mittunt; (qui, qua, quod) legationis Divico princeps fuit, qui bello Cassiano dux Helvetiorum fuerat.

3. Is ita cum Caesare egit: si pacem populus Romanus cum Helvetiis , in eam partem atque ibi Helvetios ubi eos Caesar atque esse ; sin bello persequi , et veteris incommodi populi Romani et pristinae virtutis Helvetiorum.

Divico: si pacem populus Romanus nobiscum facit, in eam partem ibimus atque ibi erimus ubi nos tu constitueris atque esse volueris; si bello nos persequi perseveras, reminiscere…!

4. Quod (= subito, repente) unum pagum (adorior, pqpf. coni. pass.), cum ii qui flumen transissent suis auxilium ferre non possent, ne ob eam rem aut suae magnopere virtuti aut ipsos .

Divico: …noli aut tuae virtuti magnopere tribuere aut nos despicere!

5. Se ita a patribus maioribusque suis didicisse, ut magis virtute (= certarent) quam dolo aut insidiis (= uterentur).

6. Quare ne committeret ut is locus ubi constitissent ex (↔︎ victoria) populi Romani et internecione exercitus nominativusgenetivusdativusaccusativus nomen caperet aut memoriam proderet.